Podejrzany - prawa i obowiązki

Użyty w tekście skrót oznacza:

kpk – ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zmianami)

Podejrzanemu przysługuje prawo do:

1. składania wyjaśnień lub odmowy składania wyjaśnień oraz do odmowy odpowiedzi na pytania (art. 175 kpk);
2. składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, obecności przy czynnościach dowodowych (art. 315 kpk);
3. korzystania z pomocy obrońcy z wyboru lub żądanie wyznaczenia obrońcy z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny (art. 78 § 1 kpk);.
4. żądania przesłuchania go z udziałem ustanowionego obrońcy, którego niestawiennictwo nie tamuje przesłuchania (art. 300, 301 kpk);
5. korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim (art. 72 § 1 kpk);
6. złożenia wniosku o skierowanie sprawy do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego albo wyrażenia zgody na jego przeprowadzenie za zgodą pokrzywdzonego (art. 23a § 1 kpk);
7. złożenia przez niego lub jego obrońcę wniosku o powiadomienie go o terminie końcowego zaznajomienia z materiałami śledztwa - dochodzenia i terminie uprzedniego przejrzenia akt sprawy (art. 321 § 1 kpk);
8. złożenia wniosku do prokuratora w postaci oświadczenia do protokołu przesłuchania lub odrębnego pisma o wydanie przez sąd wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie kar i środków karnych zaproponowanych i uzgodnionych z prokuratorem (art. 335 kpk). Wniosek taki nie wiąże prokuratora;
9. po wniesieniu aktu oskarżenia do sądu w sprawie o występek, złożenia do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania oskarżonego przed sądem, wniosku o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania (art. 387 § 1 kpk).

Podejrzany jest obowiązany poddać się:

1. oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności ciała, wolno także w szczególności od podejrzanego pobrać odciski, fotografować go oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom (art. 74 § 2 pkt 1 kpk);
2. badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem, że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia, z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu podejrzanego, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w szczególności podejrzany jest obowiązany - przy zachowaniu tych warunków - poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin organizmu (art. 74 § 2 pkt 2 kpk);
3. pobraniu wymazu ze śluzówki policzków, jeżeli jest to nieodzowne i nie zachodzi obawa, że zagrażałoby to jego zdrowiu lub innych osób (art. 74 § 2 pkt 3 kpk).

Podejrzany pozostający na wolności:  

1. obowiązany jest stawić się na każde wezwanie w toku postępowania karnego oraz zawiadomić organ prowadzący postępowanie o każdej zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni. W razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa podejrzanego można zatrzymać i sprowadzić przymusowo (art. 75 § 1 i 2 kpk);
2. jeżeli przebywa za granicą ma obowiązek wskazać adresata dla doręczeń w kraju; w razie nie uczynienia tego pismo wysłane na ostatnio znany adres w kraju, albo jeżeli adresu tego nie ma, załączone do akt sprawy uważa się za doręczone (art. 138 kpk);
3. jeżeli podejrzany, nie podając nowego adresu, zmienia miejsce zamieszkania lub nie przebywa pod wskazanym przez siebie adresem, pisma wysłane pod tym adresem, uważa się za doręczone (art. 139 kpk).